Νίτσε-Βάγκνερ.
Ένα έργο για το φασισμό
Στα μέσα Ιανουαρίου θα ανέβει ένα θέαμα που αφορά την σχέση του Φρίντριχ Νίτσε και του Ρίχαρντ Βάγκνερ με τα πολιτικά και ιδεολογικά τεκταινόμενα.
Τα δύο «τέρατα» της Ευρωπαϊκής διανόησης συναντιούνται τους πρώτους μήνες του 1900, μόλις μπήκε ο νέος, 20ος αιώνας.
Η συνάντηση γίνεται μετά από πρόσκληση του Νίτσε, δεκαεπτά χρόνια μετά το θάνατο του Βάγκνερ και λίγους μόλις μήνες πριν το θάνατο του Νίτσε.
Η συνάντηση εκ των πραγμάτων δεν έγινε ποτέ. Είναι φανταστική.
Τόπος συνάντησης το σανατόριο στο οποίο ζει ο Νίτσε τα τελευταία έντεκα χρόνια της ζωής του.
Ο Νίτσε και ο Βάγκνερ υπήρξαν πολύ φίλοι και θαυμαστές ο ένας του άλλου.
Μέχρι την πρεμιέρα του «Πάρσιφαλ» στο Μπάιροιτ όπου ο Νίτσε κρίνοντας απαράδεκτη την όπερα (μουσική και λιμπρέτο, φόρμα και περιεχόμενο) σηκώθηκε και έφυγε στη μέση της παράστασης. Από τότε δεν ξαναμίλησαν. O Νίτσε επιδόθηκε σε μία σωρεία λιβελογραφημάτων και βιβλίων ολόκληρων, εναντίον του Βάγκνερ και των Γερμανών.
Ο Βάγκνερ πέθανε τον Φεβρουάριο του 1883. Ο Νίτσε πέθανε στο σανατόριο τον Αύγουστο του 1900 με παραλυτική, παραληρηματική παραισθησιογόνο ψυχική διαταραχή και ένα μόνιμο «διονυσιασμό».
Θέμα της συνάντησης τους ο Φασισμός, οι Ναζί, ο ρατσισμός, ο Χίτλερ, οι Γερμανοί που έχουν στο DNA τους τον επεκτατισμό και την επιβολή πάνω στους άλλους λαούς της Ευρώπης, το Β’ Ράιχ του Μπίσμαρκ που έζησε ο Νίτσε και ο Βάγκνερ και το Γ’ Ράιχ του Χίτλερ, που έρχεται μαζί με τα κρεματόρια και του φούρνους αερίων.
Ο Φασισμός και οι Ναζί ξεζούμισαν και παραποίησαν και τον Νίτσε και τον Βάγκνερ.
Η φιλοσοφία του Νίτσε και η θεωρεία του Υπεράνθρωπου έγινε η επίσημη ιδεολογία του Χίτλερ και οι επικές ρομαντικές συνθέσεις του Βάγκνερ η επίσημη μουσική του. Στήριξαν ακούσια (η μήπως εκούσια) αυτό το μόρφωμα που θα φορτωθεί με τη μεγαλύτερη θηριωδία της Ευρώπης από καταβολής κόσμου. Μοιραία η σκιά αυτή πέφτει και πάνω στον Νίτσε και στον Βάγκνερ. Αυτό είναι το μοναδικό αντικείμενο της συζήτησης.
Ο Βάγκνερ έρχεται και μαζί του η μητέρα του Νίτσε, η μικρότερη αδελφή του Ελίζαμπεθ (δηλωμένη φασίστρια, οπαδός του Χίτλερ και του Μουσολίνι, που έχει παραποιήσει χυδαία τα γραπτά και την φιλοσοφία του Νίτσε), και η αιώνια μοιραία γυναίκα, Λου Σαλομέ (αντικείμενο του πόθου του Νίτσε, όχι και τόσο σκοτεινό) και κάπως απρόσκλητος εμφανίζεται ο Σίγκμουντ Φρόυντ.
Ποια η αναγκαιότητα μιας τέτοιας συνάντησης σήμερα;
Ο φασισμός δείχνει και πάλι το αποτρόπαιο πρόσωπο του.
Σε ολόκληρη την Ευρώπη η άνοδος του φασισμού είναι εντυπωσιακή.
Με το πρόσωπο του Μπρέιβνικ (Νορβηγία), Της Πάμελα Γκέλερ (Γερμανία),
Αλεξάντρ Ιβάνοφ Σουκαρέφσκι (στην Ρωσία), της Λεπέν (Γαλλία), του Γκερ Βίλντερς (Ολλανδία), του Jobbik (3ο κόμμα στην Ουγγαρία) και φυσικά της Χρυσής αυγής στα δικά μας μέρη.
Από που όμως αντλεί την δύναμη και την άνοδο του;
Από την ανεργία και την ανέχεια που ενέσκηψε.
Σύμφωνοι. Ομως το να χάσει τη δουλειά του ο απλός άνθρωπος και να βρεθεί κάποιος να του δώσει μια σακούλα πατάτες, δεν αρκεί για να προσανατολιστεί ιδεολογικά και πολιτικά προς ένα μόρφωμα αποτρόπαιο και βεβαρημένο με εγκλήματα και θηριωδίες. Χρειάζεται πίσω από την όποια προτίμηση μια ιδεολογία και μια φιλοσοφία.
Φυσικά και δεν είναι ανάγκη να έχουν διαβάσει όλοι όσοι υποστηρίζουν φασιστικά κόμματα τον Νίτσε. Αλλά αν θελήσεις να αλλάξεις πολιτικό προσανατολισμό πρέπει να πάρεις και άλλες απαντήσεις σε άλλα ζητήματα, πολιτικά, ιδεολογικά, υπαρξιακά.
Έτσι ο φασισμός βρήκε στην φιλοσοφία τον «υπεράνθρωπο» του Νίτσε και τον παραχάραξε. Η αδελφή του Νίτσε, δηλωμένη φασίστρια και ο άνδρας της έβαλαν αποφασιστικά το χεράκι τους. Ο Φασισμός πήρε τη μουσική και τους ήρωες του Βάγκνερ και τους έκανε πρότυπα για την νεολαία και τον όχλο που τον ακολούθησαν και επισφράγισε τις θηριωδίες του. Ο Ζίγκρφριντ, ο Πάρσιφαλ και οι Βαλκυρίες ενέπνευσαν κόσμο και κοσμάκη σε πράξεις απάνθρωπες, παρόλο ότι ο Βάγκνερ έζησε σχεδόν 100 χρόνια πριν.
Στη σκηνή του ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ ο Νίτσε και ο Βάγκνερ θα συγκρουστούν για να ρίξουν φως πάνω στο εν πολλοίς ανεξήγητο ερώτημα: «Πενήντα χρόνια μετά από την Γερμανική κατοχή, τι είναι αυτό που γοητεύει και πείθει λαϊκά στρώματα να στραφούν προς το φασισμό, να ψηφίσουν φασιστικά κόμματα και να εμπιστευτούν φασίστες άξεστους, αγράμματους και θρασείς τραμπόυκους να τους κυβερνήσουν». Ζητήματα φιλοσοφικά, ιδεολογικά υπαρξιακά θα αναμιχθούν με την προσωπική τους φιλία και μια ολόκληρης εποχής θα αναδειχθεί και θα αναβιώσει στη σκηνή, πρόσωπα και πνευματικά ρεύματα, τεχνοτροπίες, φιλοσοφίες και καινούργιες επιστήμες όπως η ψυχανάλυση.
Με μια ειδική (ίσως αναπάντεχη) διανομή που κρύβει εκπλήξεις και που δεν έχει ακόμη συμπληρωθεί η παράσταση θα κάνει πρεμιέρα στα τέλη Ιανουαρίου και θα παίζεται για τρεις μόνο παραστάσεις την Εβδομάδα, παράλληλα με το Conte Caramela του Goldoni.
Έρευνα-κείμενο- σκηνοθεσία ΝΙΚΟΣ ΚΑΜΤΣΗΣ
Kοστούμια ΜΙΚΑ ΠΑΝΑΓΟΥ.
Θέατρο ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟΥ, Κεφαλληνίας 17, Αθήνα 113 61
