Γιατί Αναλογικά; – του Γρηγόρη Παπαπαναγιώτου


ΓΙΑΤΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΑ;

 

ΛΙΓΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Ψάχνοντας το αρχείο ηχογραφήσεων του Studio, έβαλα να παίξει ένα τραγούδι που ηχογραφήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 90, και κυριολεκτικά έμεινα έκπληκτος από αυτό που άκουσα. Ήχος τυμπάνων γεμάτος και δυναμικός, μπότα να σε χτυπάει στο στομάχι, μπάσο να γεμίζει όλο το χώρο, κιθάρες ολοζώντανες. Κι όλα αυτά, αφού είδα και την κυματομορφή, χωρίς ιδιαίτερο mastering. Και αναρωτήθηκα: Πότε έβγαζα τέτοιο αποτέλεσμα; Μα την εποχή που είχα το 16κάναλο μαγνητόφωνο 1” TEAC 85-16, αγορασμένο από τον Johnny Βαβούρα το 1994. Είχαν προηγηθεί δύο χρόνια ηχογραφήσεων στα 8 κανάλια του TEAC 80-8 στη ½ “ (του ίδιου πωλητή) και άλλα δύο σε 4κάναλο κασετόφωνο YAMAHA MT-44D. Στα πλαίσια της εξέλιξης κατάργησα το 16κάναλο μαγνητόφωνο το 1999 και απολάμβανα τις ευκολίες, την οικονομία, την ταχύτητα και τον κρυστάλλινο ήχο της ηχογράφησης σε ψηφιακό μέσο (Hard Disk Recording).

ΜΕΡΙΚΑ ΑΝΑΛΟΓΙΚΑ ΥΠΕΡ
Έτσι σιγά-σιγά (κοντεύουν άλλωστε 15 χρόνια) τα αυτιά ξέχασαν να ακούν τον αναλογικό ήχο και προσαρμόστηκαν στον ήχο των Plug-ins. Η διαφορά όμως στο αποτέλεσμα είναι τόσο εμφανής όσο η μέρα με τη νύχτα. Για να πλησιάσεις τον ανεπεξέργαστο ήχο της ηχογράφησης στη μαγνητοταινία χρειάζεται να εφαρμόσεις μία σειρά από Eq και Compressors στον ψηφιακό και πάλι μακριά είσαι. Κι αυτό γιατί ηχογραφώντας αναλογικά ο ήχος έχει μία «ζεστασιά». Κι όταν λέμε αναλογική «ζεστασιά» (συνήθως) αναφερόμαστε στο χαρακτήρα που προσθέτουν στον ήχο, ο αναλογικός εξοπλισμός και επεξεργασία, καθώς και το ηχογραφιτικό μέσο (μαγνητοταινία). Επιπρόσθετα ο ήχος όταν καταγράφεται στη μαγνητοταινία μέσω της κεφαλής εγγραφής διαμορφώνοντας το μαγνητικό υλικό, έχει μία συνέχεια, σε αντίθεση με την ψηφιακή μετατροπή σε αριθμούς 0 και 1, που αφήνει κενά τα οποία και αυτοσυμπληρώνονται για να μιμηθούν τον αναλογικό ήχο, δίνοντας ένα ψυχρό αποτέλεσμα. Τελειώνοντας, ηχογραφώντας με αποθορυβοποίηση (DBX στην προκειμένη περίπτωση) ένας Compressor προκαθορισμένου Ratio μειώνει και εξομαλύνει τη δυναμική περιοχή του σήματος, δίνοντας τη δυνατότητα να ηχογραφούμε για παράδειγμα ταμπούρο ή μπότα και γενικότερα σήματα οξεία και σύντομα χωρίς να χρειάζεται να μειώνουμε διαρκώς τη στάθμη εξόδου, καμιά φορά έως και 20db, για να αποφεύγουμε ψηφιακές παραμορφώσεις. Έτσι λαμβάνουμε όλο το Punch – τη δύναμη – από πηγές όπως τα τύμπανα, το μπάσο, οι κιθάρες αλλά και φωνές, με απότομα πετάγματα στην ένταση. Αργότερα αν θέλουμε να επεξεργαστούμε κάτι συγκεκριμένο, ιδιαίτερα τα τύμπανα, μπορούμε να περάσουμε την ηχογράφηση στον υπολογιστή με συγχρονισμό, διατηρώντας τη δυναμική αυτή.

 

TASCAM ATR 60-16 ΤΡΟΠΟΙ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗΣ
Λαμβάνοντας υπ’ όψη μου βασικά τα παραπάνω δεδομένα, έψαξα, βρήκα και αγόρασα (ξανά) ένα μαγνητόφωνο TASCAM ATR 60-16 tracks 1”. Το συγκεκριμένο μηχάνημα είναι μία βαθμίδα κάτω από τα μεγάλα Studer, Otari, Ampex των 24 tracks 2” και ο ήχος του είναι εκπληκτικός. Τα Input και Output είναι balanced και ο συγχρονισμός με τον υπολογιστή γίνεται με το Syncman της Midiman γράφοντας έναν κώδικα SMPTE στο 16ο κανάλι. Αυτό που κερδίζουμε με το συγχρονισμό είναι ότι μπορούμε να ηχογραφήσουμε όλα τα όργανα που θα μας δώσουν τον όγκο, τύμπανα, μπάσο, κιθάρες, πιάνο, πρώτες φωνές στα 15 κανάλια του μαγνητοφώνου και να έχουμε απεριόριστα κανάλια στον υπολογιστή για background midi πλήκτρα, δευτερεύουσες ή χορωδιακές φωνές, κάποια κρουστά κλπ. Ένα ζήτημα που λύθηκε είναι αυτό της μαγνητοταινίας. Καθώς η ζήτηση έπεσε λόγω της στροφής στα ψηφιακά, τα εργοστάσια (AMPEX) δεν παράγουν πια ταινίες. Στην Αθήνα μπορεί κανείς να βρει μαγνητοταινίες της RMG στο κατάστημα της Hi-Fi Power στην οδό Μάρνη 8 και η συγκεκριμένη της 1” 2500ft που διαρκεί 32’, στοιχίζει 120euro. Παρ’ όλα αυτά για όποιον δεν μπορεί να διαθέσει αυτά τα χρήματα ή και διπλάσια ανάλογα με τη διάρκεια που επιθυμεί, υπάρχει διαθέσιμο στοκ στο studio, περίπου 15 ταινίες από παλαιότερες ηχογραφήσεις που μπορεί να χρησιμοποιήσει χωρίς χρέωση, αλλά όχι και να τις δεσμεύσει για πάντα. Αφού ολοκληρωθεί η ηχογράφηση, η μίξη και το mastering, μπορούμε να περάσουμε τα κανάλια στον υπολογιστή για backup.

MIX – MASTERING
Για τη μίξη χρησιμοποιούμε ένα μαγνητόφωνο 2 track ¼” FOSTEX Model 20. Έτσι συνεχίζουμε την αναλογική αλυσίδα και διατηρούμε όλη τη δυναμική της ηχογράφησης μετά το απαραίτητο EQ, Compression, προσθήκη FX κλπ. Το κόστος της δεν είναι μεγάλο, γύρω στα 20euro, και ηχογραφείται μία φορά, περιέχοντας τη μίξη ή τις εναλλακτικές μίξεις. Στη συνέχεια περνάμε τη μίξη στον υπολογιστή για mastering με plug-ins ή συνεχίζουμε το mastering με εξωτερικά αναλογικά hardware.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ
Ο καθένας θα μπορούσε να είναι υπέρμαχος ή πολέμιος της μίας ή της άλλης πλευράς, αναλογικής ή ψηφιακής. Αναμφισβήτητα και η μία και η άλλη έχουν προτερήματα και ελαττώματα. Μία σωστή αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων και των δύο, μπορεί να δώσει εκπληκτικά αποτελέσματα. Απλά σήμερα, που έχουμε κορεστεί από mp3 και download και παρατηρείται μία στροφή προς την παραγωγή δίσκων βινυλίου, είναι κρίμα να ηχογραφούμε στο Laptop του σπιτιού μας και μετά να το βγάζουμε σε βινύλιο. Συμφωνώ ότι ο καθένας μπορεί να έχει σπίτι του ένα καλό PC με μία αξιοπρεπή κάρτα ήχου, το Sonar ή το Cubase με τα σχετικά Plug-ins και να ηχογραφεί με την ησυχία του, όσες ώρες θέλει και το κυριότερο, δωρεάν – και πολύ καλά κάνει. Αλλά αν θέλει να παράγει έναν ήχο που δεν έχει φανταστεί και που δεν εξομοιώνεται με Plug-ins, ας επικοινωνήσει μαζί μου για να τα πούμε.

 

Γρηγόρης Παπαπαναγιώτου
Μουσικός – Πρακτικός Ηχολήπτης